ذکر یونسیه چه کاربردی دارد؟
فلسفۀ ذکر یونسیه این است که هرگاه از انسان گناهی و یا ستمی سرزده باشد و انسان بخواهد از پیامدها و آثار سوء آن رهایی پیدا کند، باید نخست توبه کند، در مرحلۀ دوم حقوق افراد را جبران نماید و در مرحلۀ سوم به این ذکر متوسل شود.
به گزارش پایگاه شاگردان آیت‌الله العظمی سید کمال حیدری، یکی از مهمترین مسائلی که در مورد اذکار وجود دارد و کمتر مورد توجه قرار می‌گیرد تناسب ذکر با هدف آن است! مثلاً بسیار دیده می‌شود که افرادی با حاجات مختلف به طور مداوم ذکر یونسیه را در سجده می‌گویند. لذا به منظور روشنگری در این‌باره در ادامه مطلبی از آیت‌الله العظمی سید کمال حیدری در مورد سجدۀ یونسیه آمده است.
سجده
«سجده»، مقام تجلّی فنا و فنای در فنا است. هیچ چیزی مانند سجده، بنده را به خدا نزدیک نمی‌کند. انسان به وسیلۀ سجده به خواسته‌های بزرگ خود می‌رسد.
از امام‌صادق(ع) نقل شده است که فرمودند: «پیامبراکرم(ص) خانۀ خود را تعمیر می‌کردند. مردی به ایشان عرض کرد: ای رسول خدا! من به جای شما این کار را انجام بدهم؟ پیامبر(ص) فرمودند: باشد. وقتی کار آن مرد تمام شد، پیامبر(ص) فرمودند: چه چیزی می‌خواهی؟ گفت: بهشت. رسول‌خدا(ص) سرشان را به زیر افکندند و بعد فرمودند: باشد. وقتی مرد خواست برود، پیامبر(ص) فرمودند: ای بندۀ خدا، ما را با سجده‌های طولانی یاری کن.»
فرمان آن حضرت به سجده و طولانی بودن آن، گویای مقام عظیم سجده و اثر آن در نفس انسانی است.
تردیدی نیست که بندگی خالص و تبعیت کامل، در مقام و جایگاه سجده تجلی می‌یابد و به همین جهت، خداوند به فرشتگان فرمان داد تا به آدم(ع) سجده کنند: «وَ إِذْ قُلْنا لِلْمَلائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا...؛ و چون فرشتگان را فرمودیم: «براى آدم سجده کنید»، پس سجده کردند...» (بقره، 34).
کسی که می‌خواهد قرب پیدا کند، باید بسیار سجده کند، در حالی که معنای عبودیت خالص را در ذهن دارد.
سجده یونسیه
این سجده منسوب به حضرت‌یونس(ع) است که در قرآن آمده است: «وَ ذَا النُّونِ إِذْ ذَهَبَ مُغاضِباً فَظَنَّ أَنْ لَنْ نَقْدِرَ عَلَیْهِ فَنادى فِی الظُّلُماتِ أَنْ لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمین؛ و ذوالنون را [یاد کن] آنگاه که خشمگین رفت و پنداشت که ما هرگز بر او قدرتى نداریم، تا در [دل] تاریکی‌ها ندا در داد که: معبودى جز تو نیست، منزّهى تو، راستى که من از ستمکاران بودم» (انبیاء، 87).
به خاطر همین آیه، این سجده به نام یونسیه مشهور شده است و ذکر آن، شامل این قسمت از آیه می‌شود: «لا إِلهَ إِلاَّ أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّی کُنْتُ مِنَ الظَّالِمین».
این ذکر بهتر است صد بار در پی نماز گفته شود. این سجده در بین عارفان شهرت یافته است. عرفا برای وصول به کمال سجده‌ها، به این سجده سفارش می‌کنند.
به نظر من سجده برای خداوند به طور مطلق مطلوب است، چه با این ذکر و چه با اذکار دیگر و بسنده کردن به ذکر یونسیه را ترجیح نمی‌دهم. باید بدانیم که ذکر یونسیه شرایط خاص خودش را دارد.
فلسفۀ این ذکر بر اساس آنچه که از خود آیه به دست می‌آید این است که هرگاه از انسان گناهی و یا ستمی سرزده باشد و انسان بخواهد از پیامدها و آثار سوء آن رهایی پیدا کند، باید نخست توبه کند، در مرحلۀ دوم حقوق افراد را جبران نماید و در مرحلۀ سوم به این ذکر متوسل شود.
اما در زمانی که انسان مثلاً قصد شکر کردن از خداوند را دارد، این ذکر با آن شکر تناسب ندارد و در اینجا بهتر است با شکرگویی (ذکر الحمدلله) سجده‌اش را طولانی کند. کسی که در پی درخواست حاجتی از خداوند است، باید ذکر مربوط به همان درخواست را بخواند (مثلاً اگر مریض است و از خدا شفا می‌خواهد، باید خدا را به اسم شریف «شافی» بخواند و همین‌طور دربارۀ درخواست‌ها و نیازهای دیگر)؛ از این روی منحصر نمودن سجده‌های طولانی به ذکر یونسیه در همۀ شرایط و حالت‌ها، نتیجه‌بخش نیست. این نکته را دریابید و درباره‌اش خوب فکر کنید!
منبع: معنویت عبادت، سید کمال حیدری، صص 129 و 130.